Het acceptatieproces: rommelig en niet volgens het boekje

Acceptatie was voor mij jarenlang een vaag begrip. Iets waarvan ik dacht: als ik gewoon zeg ‘Ik heb het geaccepteerd’ dan is het ook zo. Ik heb in de afgelopen jaren flink wat modellen over acceptatie voorbij zien komen in cursussen en trainingen. Het acceptatieproces wordt vaak gezien als een soort rouwproces. Het kan bestaan uit stappenplannen, fasen, cirkels — allemaal bedoeld om houvast te geven.

Maar wanneer ik mijn eigen proces probeer te vangen in zo’n model, dan klopt het niet. Ben ik nou een uitzondering? Of werkt het voor meer mensen zo? Voor mij voelde het in elk geval als één grote chaos. Geen logische opbouw, geen duidelijk begin of eindpunt. Meer een wirwar van emoties, vermijdgedrag, hoop, wanhoop, rouw, schaamte — en dan weer door. En dat alles in willekeurige volgorde.

Ik ben A-typisch

In principe past dat ook wel bij me. Ik heb namelijk inmiddels een aardige collectie a-typische aandoeningen verzameld. Mijn Bechterew (Reuma) begon niet in mijn bekken (zoals het ‘hoort’), maar ergens in mijn bovenrug. Dat is slechts één voorbeeld. Ik heb ook een naar binnen stekende hernia (ja, dat kan dus), mysterieuze infecties, grillige darmen, en de rest zal ik je besparen. Ik zou bijna zeggen: ik doe niet aan standaardinstellingen.

Dus ik omarm het A-typische element in mijn leven. Vroeger wilde ik niet doorsnee zijn, nou dat is in ieder geval gelukt. Ook is mijn leven absoluut niet gelopen zoals ik het gepland had. Ach dat houdt het spannend, toch? En ik heb een ontzettend handige eigenschap ontwikkeld: flexibiliteit. Best een fijne skill als je planning altijd anders loopt.

Niet volgens het boekje

Dus het is ook niet zo vreemd dat mijn acceptatieproces niet volgens het boekje verloopt. Bij mij begon het met verwarring. Ik kreeg de diagnose Bechterew toen ik 18 was en die zag ik even niet aankomen. Toen kwam de angst. Hoe moet dit dan? Mijn moeder had Bechterew en dat was niet iets wat ik ook graag wilde meemaken. Ik hoor haar nog zeggen ‘Ik hoop niet dat een van mijn kinderen dit ooit krijgt’. Tja, toch wel. En hoewel zij absoluut geen klager was zag ik wat het met haar deed. Wat ze niet meer kon en hoe het haar fysiek veranderde (kromme rug, dikke knieën). En vooral hoe ze dit voor de buitenwereld zoveel mogelijk probeerde te verbergen.

Negeren & fixen, zo hoort dat toch?

Daarna kwam de negeerfase. De langste van allemaal. Het soort ontkenning waar je prijzen voor zou moeten krijgen. “Ik ben niet mijn ziekte.” Gewoon positief blijven. Alles regelen. Doorgaan. Alsof er niets aan de hand was. Die pijn kan ik wel hebben en anders stop ik er wel een pijnstiller in. Als ik maar genoeg beweeg, goed eet, alles onder controle houd — dan red ik het wel.

Tot het slechter ging. Dan was er paniek. En dan kwam de fixfase. Fysio. Mensendieck. Nog meer medicatie. Nieuwe specialisten. Oplossingen. Iets dat me zou fixen. Zodat ik weer terug kon naar doorgaan en negeren. Het werd een nieuwe methode: doorgaan tot ik niet meer kon, fixen, doorgaan, instorten – en weer opnieuw. Leven in pieken en dalen noem ik dat. En ik dacht dat het bij chronisch ziek zijn hoorde.

Nog steeds geen acceptatie

Tot deze methode steeds minder goed werkte. Want hoe minder ik kon, hoe harder het botste. En hoe harder het botste, hoe meer verdriet en schaamte er kwam. Het afscheid van werk en daarbij het ‘afgekeurd’ zijn. Van toekomstdromen. Van mijn oude ik. Maar ik had het toch geaccepteerd? Waarom had ik dan geen rust?

Nee, er was nog steeds geen acceptatie. Want ik sloeg een belangrijke stap over: voelen. Toen ik moeder werd zette ik zeker belangrijke stappen wat betreft grenzen. Meer rust en herstel. Maar voelen… Ik zorgde liever voor anderen. Deed een Mindfulness training, maar toepassen bleef lastig. Dat lukte pas veel later. Zorgen voor anderen, daar richtte ik me op. Voor mijn kind. Voor mijn ouders. Dan hoefde ik tenminste niet bij mijn eigen gevoel stil te staan. Want ik voelde wel, maar vooral de pijn en het verdriet van de ander.

Negeren werd accepteren

Pas toen het beter ging met mijn kind. En mijn ouders er niet meer waren. Pas toen kwam er ruimte om écht te voelen. Eerst kwam de rouw om het verlies van mijn ouders — mijn moeder, en tien jaar later mijn vader. Daarna pas de rouw om wat ik zélf was verloren. Mijn toekomst. Een missed abortion. Het grote gezin waar ik van droomde. De carrière waar ik zo hard voor had gewerkt. Maar vooral: mijn identiteit. Ik realiseerde me dat ik al die tijd aan het vechten was tegen de realiteit. En man, wat kost dat een hoop energie.

Tijdens een gesprek met een psycholoog over mijn angsten, viel ineens het kwartje: ik had een stap overgeslagen. Voelen. Ik schoot altijd meteen in de oplosstand. Fixen. Doorgaan. Niet zeuren. Toen ben ik gaan journallen. Terug naar momenten die pijn deden. En… voelen. Leuk is anders. Maar het hielp. Negeren werd stapje voor stapje accepteren.

Het nieuwe model voor mijn cursus

In mijn huidige cursus bespreek ik het acceptatieproces aan de hand van een bestaand model, al met de kanttekening dat het allemaal door elkaar kan lopen. In de upgrade van mijn cursus pak ik het anders aan. Er is ruimte voor chaos. Fases die zich herhalen. Terugval. Het hoeft niet perfect.

Het is geen strak model, maar een verzameling herkenningspunten. Inzichten waar je iets aan kunt hebben. Het verloop is niet chronologisch, maar hangt vaak samen met je energieniveau — hoe het stijgt, daalt, en soms compleet verdwijnt. Het gaat er als volgt uitzien:

1. Shock & verwarring – Wat gebeurt er? Wat betekent dit voor mijn toekomst? Ik ben even lamgeslagen.
2. Doorgaan & negeren – Ik ben niet mijn ziekte. Gewoon doorgaan. Positief blijven. Niet voelen. De pijn en de klachten kan ik wel hebben. Ik heb nog genoeg energie om de strijd aan te gaan.
3. Fixen & oplossen – Gaat het even niet? Oké, dan los ik het op. Fysio, diëten, behandelingen. Iets moet werken. Ik neem mijn ruimte om te herstellen, en als ik weer ben opgeladen, ga ik weer door. Leven in pieken en dalen hoort erbij.
4. Botsen & beseffen – Het lukt niet meer. Mijn lijf trekt het niet. En ik word zó moe. Ik heb steeds minder energie. Het opladen duurt langer. De pieken worden korter en de dalen dieper. Het besef komt: ik ben mijn lijf aan het slopen.
5. Rouw, schaamte & voelen (eindelijk) – Waarom ik? Wat ben ik allemaal kwijt? En waarom voel ik me daar zo schuldig over? Ik ben uitgeput. Mentaal wordt het steeds zwaarder. Ik moet steeds meer opgeven omdat ik er geen energie meer voor heb.
6. Onderzoeken & verbinden – Wat is belangrijk voor mij? Wat wil ik zelf? Wat heeft míjn lijf nodig? Ik leer hoe ‘voelen’ werkt, wat ik voel. Ik besef: ik heb niet gefaald. Ik handel naar mijn beste kunnen. En ik leer van wat wel en niet werkte.
7. Leven met wat is – Ik hoef het niet mooi te vinden. Maar ik mag goed voor mezelf zorgen. En ik mag voelen wat ik voel. Ik leer wat mij blij maakt, waar ik gelukkig van word. Ik herken geluksmomentjes. En doordat ik ben gestopt met vechten tegen de werkelijkheid, houd ik energie over.

Let op: dit loopt allemaal door elkaar of tegelijkertijd. Echt. Zo was schaamte bij mij lange tijd een constante factor. Dat zegt niks over hoe goed jij het doet. Het zegt alleen dat je mens bent. Het is een proces, en het hoeft niet perfect.

Altijd weer nieuwe dingen te accepteren

Bij chronische aandoeningen blijven er nieuwe verrassingen opduiken die om acceptatie vragen. Zo heb ik er inmiddels meerdere hernia’s bij gekregen door artrose: slijtage van mijn wervels (ook een cadeautje van de reuma). De ziekte staat nooit stil — dat zag ik bij mijn moeder al. Toch ben ik niet bang dat het bij mij precies zo zal gaan. Ja, er zijn overeenkomsten. De artrose in mijn nek zou er volgens de neuroloog voor kunnen zorgen dat stukjes wervel afbreken, net als bij haar. Maar het hóéft niet. Ieder lijf is anders. En ik heb nu in ieder geval betere medicatie dan mijn moeder toen had.

Die zorgen zijn niet onterecht. Maar ze zijn ook niet iets waar ik controle over heb. Daar komt mindfulness goed van pas. Leven in het nu. Per dag bekijken hoe het gaat. Want er is niets zo grillig als een chronische aandoening. De ene dag gaat het best goed, de volgende dag kom ik amper mijn bed uit. Wat mij helpt? Niet zoeken naar een eindpunt. Maar mezelf elke dag opnieuw afvragen: Wat heb ik nú nodig? Gewoon vandaag. Meer hoeft het niet te zijn.

Je houdt vol. Maar dat betekent nog niet dat je accepteert.

Soms denk je: ik ben er wel. Ik heb het geaccepteerd. Maar je sleept een veel te zware tas met je mee, dag in, dag uit — aan één vinger. En ondertussen vraag je je af waarom je zo uitgeput bent. Dat is geen zwakte. Dat is overleven.

In mijn online cursus Van overleven naar léven laat ik je zien waar je onbewust energie verliest. Wat acceptatie echt betekent — en hoe je daar kunt komen, zonder perfect te hoeven zijn.

De cursus krijgt op dit moment een upgrade — en jij kunt nu instappen voor slechts 77 euro (in plaats van 97).
Na de upgrade gaat de prijs omhoog. Dit is het perfecte moment om mee te doen.